Làng Hoa Đường, huyện Đường An, trấn Hải Dương xưa (nay là làng Lương Ngọc, xã Thúc Kháng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương), từng là danh hương, là “làng khoa bảng” với 12 tiến sĩ Nho học, quê hương của 3 danh nhân họ Phạm là Phạm Quý Thích, Phạm Dương Ưng, Phạm Hy Lượng (chỉ thua làng “Tiến sĩ sào” Mộ Trạch, cùng huyện, có 36 vị TS; làng Kim Đôi, TP Bác Ninh có 25 TS; làng Cót, nay thuộc quận Cầu Giấy, Hà Nội có 19 vị; làng Đông Ngạc nay thuộc quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội có 18 vị; làng Tam Sơn nay thuộc TX Từ Sơn, Bắc Ninh có 17 vị;…), là quê hương của Nhạc sĩ Phạm Tuyên, GS Phạm Khuê, GS Phạm Thắng.
DÒNG HỌ VŨ TÔNG LÀNG HOA ĐƯỜNG (nay là Lương Ngọc) vốn là họ PHẠM. Họ Vũ làng này có 3 vị Tiến sĩ Nho học:
1/ Vũ Tông Diễm, năm 1772.
2/ Vũ Tông Khuê, năm 1822.
3/ Vũ Tông Phan (cháu gọi Tông Diễm bằng ông chú), năm 1826.
TS Vũ Tông Phan (1800-1851). thời Minh Mệnh, học trò danh sĩ Phạm Quý Thích, bạn của Cao Bá Quát, Nguyễn Văn Siêu. một danh sĩ ưu dân ái quốc, người đã cùng Nguyễn Siêu và các danh sĩ Bắc Hà dựng lên quần thể kiến trúc quanh hồ Hoàn Kiếm với Đài Nghiên – Tháp Bút – cầu Thê Húc – đền Ngọc Sơn. Ông là người đã góp công rất lớn cho việc chấn hưng nền văn hóa Thăng Long giữa thế kỷ XIX.
Trong dòng họ Vũ Tông còn có cụ Vũ Đình Hòe (1912-2011), hậu duệ trực hệ đời thứ tư của TS Vũ Tông Phan, Bộ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục đầu tiên trong Chính phủ Lâm thời VNDCCH tháng 8-1945, Bộ trưởng Bộ Tư pháp 15 năm (1946-1960) cho đến khi Bộ Tư pháp giải thể. Cụ là vị đại biểu Quốc hội khóa đầu tiên trong cuộc Tổng tuyển cử ngày 6-1-1946 của Thủ đô Hà Nội (đại biểu của Đảng Dân Chủ). Cụ cũng trở thành một trong những vị giáo sư đầu tiên của nền đại học Việt Nam mới, cùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, giảng môn Kinh tế cho các lớp xã hội – chính trị đặc biệt./.
Tin PHẠM THÚY LAN
