TƯỚNG PHẠM THỊ UYỂN CẦM QUÂN ĐÁNH GIẶC.

PHẠM THỊ UYỂN- HOÀNG HÂU DUY NHẤT TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM CẦM QUÂN ĐÁNH GIẶC

Trong lịch sử Việt Nam, có nhiều nữ tướng đánh giặc theo truyền thống Bà Trưng, Bà Triệu; lại có nguyên phi Ỷ Lan dưới triều Lý đã thay vua trị nước khi nhà vua ra trận đánh giặc. Nhưng trước Ỷ Lan, đã có một vị hoàng hậu không chỉ an phận nơi hậu cung, mà cũng cầm quân ra trận xông pha hiểm nguy nơi trận mạc – đó là bà PHẠM THỊ UYỂN, vợ vua Mai Hắc Đế. Đây là hoàng hậu duy nhất trong lịch sử Việt Nam cầm quân đánh giặc.

Theo sử sách và thần tích của đình làng Hòa Mục ở Cầu Giấy, Hà Nội, bà PHẠM THỊ UYỂN quê ở quận Nam Xương (Cầu Giấy ngày nay). Cha là ông Phạm Huyên, mẹ là Phùng Thị Thảo (em gái của Phùng Hạp Khanh – bố của Phùng Hưng).
Vợ chồng ông PHẠM HUYÊN muộn đường con cái nên thường đến chùa cầu tự. Rồi bà PHÙNG THỊ THẢO sinh ba gồm một gái hai trai. Phạm Thị Uyển là chị cả, và 2 em trai là Phạm Miện và Phạm Huy. Hai người em sau này đều là các danh tướng trong cuộc khởi nghĩa của Phùng Hưng. Phạm Thị Uyển nổi tiếng xinh đẹp, mắt phượng mày ngài.
Bấy giờ, đất nước ta đang bị nhà Đường đô hộ. Căm phẫn trước chính sách bóc lột tàn bạo của kẻ thù, năm Quý Sửu (713) sau khi đã tổ chức được lực lượng, xây dựng được căn cứ, Mai Thúc Loan phát động cuộc khởi nghĩa ở Nam Đàn (Nghệ An). Quân khởi nghĩa nhanh chóng chiếm được Hoan Châu
Mai Hắc đế đã tập hợp được quân dân 32 châu để cùng đánh giặc. Không những thế ông còn vận động đoàn kết nhân dân các nước láng giềng để có thêm lực lượng chống nhà Đường. Sau khi lực lượng lớn mạnh, Mai Thúc Loan từ Hoan Châu tiến quân ra Bắc, đánh vào phủ thành đô hộ của giặc là Tống Bình – Hà Nội ngày nay. Quân giặc đại bại, tên quan đô hộ Quang Sở Khách chạy trốn về nước. Quân khởi nghĩa thu lại toàn Giao Châu.
Vì mến phục tài năng của Mai Thúc Loan, Phùng Hạp Khanh (là bố của Phùng Hưng) đã gả cháu gái của mình là Phạm Thị Uyển cho ông, lúc đó Phạm Thị Uyển 18 tuổi. Đến tháng 4 năm 713, Mai Thúc Loan lên ngôi vua, lấy hiệu là Mai Hắc Đế, Phạm Thị Uyển trở thành hoàng hậu.
Sau khi về nhà chồng, Phạm Thị Uyển cùng chồng là Hắc Đế Mai Thúc Loan chung vai gánh vác sự nghiệp. Vốn là người có chí khí, văn võ song toàn, am hiểu binh thư, sách lược đánh trận, bà thường bàn luận việc cơ mật với Mai Thúc Loan.
Dưới sự lãnh đạo của Mai Thúc Loan, đất nước giữ được nền độc lập trong 10 năm (713 – 722).
Quân Đường thua trận nhưng không chịu bỏ mộng xâm lăng. Bởi vậy, năm 722 nhà Đường sai Dương Tư Húc mang 10 vạn quân sang đánh. Quân dân ta dưới sự lãnh đạo của Mai Hắc Đế phải đương đầu với đội quân mạnh hơn mình gấp nhiều lần. Thế giặc mạnh làm cho đội quân gồm những nông dân khởi nghĩa phải lui dần.
Trong thời gian này hoàng hậu Phạm Thị Uyển luôn sát cánh cùng chồng trong các trận chiến. Trong trận quyết chiến ở phủ thành Tống Bình, là người giỏi thủy chiến, bà dẫn đầu một cánh quân thủy giao chiến ác liệt với quân địch trên sông Tô Lịch là mặt án ngữ phía Tây của thành Đại La lúc bấy giờ.

Thế giặc mạnh, quân ta bị đuối dần. Thế cùng lực kiệt nhưng quyết không để rơi vào tay giặc, hoàng hậu Phạm Thị Uyển đã nhảy xuống sông Tô Lịch tự vẫn vào ngày 15-7-722. Xác bà trôi dạt đến địa phận trang Nhân Mục (nay là làng Hòa Mục, Cầu Giấy, Hà Nội) thì được nhân dân lén vớt lên chôn cất, rồi lập đền thờ phụng, tôn là Đại Ả Nương ngay từ sau khi bà mất. Bảy thế kỷ sau, vào thời nghĩa quân Lam Sơn tổng công kích quân Minh, một lần Lê Lợi nghỉ đêm ở miếu Dục Anh được thần báo mộng sẽ âm phù cho quân khởi nghĩa diệt giặc. Vì vậy, sau này khi lên ngôi vua, Lê Lợi đã sắc phong cho bà là Khiêm Sung Đại Vương.

Bà là một điển hình tiêu biểu cho bản sắc Việt Nam nói chung, bản sắc người phụ nữ nói riêng. Là hoàng hậu “mẫu nghi thiên hạ” nhưng bà cũng là một dũng tướng dám anh dũng hi sinh ngay giữa trận tiền để bảo vệ độc lập tự do của Tổ quốc.
Hơn ngàn năm qua, nhân dân vẫn kính cẩn thờ tự người nữ anh hùng. Bà được người dân làng Hòa Mục tôn làm thành hoàng. Trong tâm trí người dân, vị hoàng hậu dũng cảm đã là một vị thành hoàng che chở cho dân làng từ lâu.

Ngày nay, Khiêm Sung đại vương được thờ ở đền Dục Anh, nơi xác bà trôi về sau khi tuẫn tiết và thờ ở đình làng Hòa Mục. Đền Dục Anh hiện nằm trên đường Nguyễn Ngọc Vũ, quay mặt ra sông Tô Lịch ở đoạn gần cầu Trung Hòa. Hàng năm dân làng vẫn tổ chức Lễ hội vào ngày 15 tháng Bảy âm lịch là ngày giỗ Bà.

Tôi cùng một số cháu ở CLB Tuổi trẻ Họ Phạm Việt Nam đã đến Đền Dục Anh chiêm bái Hoàng hậu PHẠM THỊ UYỂN để tri ân Bà và chiêm ngưỡng ngôi Đền mà nhân dân làng Hòa Mục đã gìn giữ từ hơn nghìn năm nay. Điều đặc biệt là mộ bà cũng được táng ở ngay trong Đền. Bác cháu tôi rất xúc động bởi nhận thấy rõ lòng kính trọng của nhân dân nơi đây với vị Hoàng hậu có công với đất nước mang họ Phạm mình. Thật tự hào trong dòng họ mình có một người con gái anh hùng và quang vinh như thế!

Mong rằng bà con họ Phạm ta mà trước hết là chị em phụ nữ hãy noi gương Bà, hãy đoàn kết, thương yêu nhau, cùng nhau xây dựng dòng họ ngày càng vững mạnh theo truyền thống ngàn đời của họ Phạm ta.

PHẠM THÚY LAN
(sưu tầm và tổng hợp)